Embedded Files
Una comunità cristiano-ortodossa georgiana ha iniziato dal 2005 a riunirsi occasionalmente in varie chiese di Roma. Dopo l’arrivo dell’archimandrita Ioane Zaza Khelaia (padre Giovanni), la chiesa di San Salvatore ai Monti è stata attribuita ai georgiani e la comunità ha preso il nome di Sant’Andrea, in onore dell’apostolo che portò il cristianesimo oltre il Mar Nero.
La chiesa è stata adattata al rito ortodosso con una bella iconostasi lignea e diverse icone appese alle pareti.
Il Patriarcato georgiano rientra nella grande famiglia delle chiese di rito bizantino che officiano nelle lingue nazionali. La liturgia è quella di San Giovanni Crisostomo e di San Basilio, ma la maggiore particolarità è il canto sacro che è eseguito secondo la prassi della polifonia liturgica a tre parti tipica della Georgia. Il coro, come in tutte le chiese di rito orientale, ha un ruolo centrale nella liturgia. È a voci pari, generalmente maschili, ma nelle situazioni di diaspora è sovente femminile, come avviene a Roma.
Fino al 2019 il coro della chiesa di Sant’Andrea è stato diretto da Ekaterine Kacharava, che ne era stata la fondatrice. Successivamente da Nino Brolidze.
Nell’archivio oltre alla documentazione della Sacra Liturgia in alcune domeniche del tempo ordinario, c’è quella di diverse ricorrenze calendariali: Natale, Benedizione delle acque, Settimana Santa con la processione della notte di Pasqua per le strade del quartiere Monti.
Su questa comunità: Serena Facci, Galoba. Il canto liturgico nella comunità georgiana cristiano-ortodossa di Sant’Andrea di Roma (2014-2019), Musichemigranti 3, NeoClassica, Roma, 2022.
ქართულმა მართლმადიდებლურმა ქრისტიანულმა თემმა 2005 წლიდან პერიოდულად დაიწყო შეხვედრები რომის სხვადასხვა ტაძრებში. არქიმანდრიტ იოანეს (ზაზა ხელაია) ჩამოსვლის მერე მონტის რაიონში მდებარე მაცხოვრის ტაძარი გადაეცა ქართველებს. სამრევლო ატარებს წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელს იმ მოციქულის პატივსაცემად რომელმაც ქრისტიანული სარწმუნოება შავი ზღვის გაღმა იქადაგა. მართლმადიდებლური მსახურების შესაბამისად ტაძარი გამშვენდა ლამაზი კანკელით და კედელზე დაკიდებული წმინდანების ხატებით.
ქართული ეკლესია მსოფლიო საპატრიარქოს იმ დიდი ოჯახის ნაწილია რომელშიც ყოველი ერი მსახურებას მშობლიურ ენაზე ატარებს. აღევლინება იოანე ოქროპირის ან ბასილი დიდის ლიტურგია, მაგრამ აქ (ქართულში), ყველაზე დიდი თავისებურება საქართველოსთვის დამახასიათებელი სამხმიანი პოლიფონიური საგალობლებია. აღმოსავლეთის ეკლესიის წესისამებრ ლიტურგიაზე გუნდს ცენტრალური ადგილი უკავია. გუნდი ერთგვაროვანია, ძირითადად მამაკაცთა, თუმცა დიასპორის პირობებში რომის ქართული სამრევლოს მგალობელთა გუნდის მსგავსად გვხვდება ქალთა გუნდებიც.
რომის ქართული სამრევლოს მგალობელთა გუნდის დამაარსებელი და რეგენტი 2019 წლამდე იყო ეკატერინე კაჭარავა, რომლის საქმიანობასაც დღემდე აგრძელებს ნინო ბროლიძე.
არქივში ინახება როგორც რიგითი საკვირაო წირვების ისე სხვა სადღესასწაულო თუ სადაგი მსახურებების დოკუმენტური ჩანაწერი - შობა, წყალკურთხევა, ვნების კვირა, სააღდგომო ლიტანიობა მონტის უბანში.
რომის ქართულ სამრევლოზე: Serena Facci, Galoba. Il canto liturgico nella comunità georgiana cristiano-ortodossa di Sant’Andrea di Roma (2014-2019), Neoclassica-Musichemigranti, Roma 2022.
Filmato 1. Inno cherubico (prima e seconda parte).
La versione eseguita nel video è tratta da un volume di inni nello stile orientale dei Karbelashvili. L’esecuzione melismatica e lenta porta inevitabilmente a una frammentazione del testo che sembra disperdersi, mutandosi in puro suono.
Nel video è inquadrata la mano di Ekaterine Kacharava che sembra accarezzare le curve melodiche fino allo sfumato finale. La processione si conclude con la preghiera del celebrante che mostra i doni sacri ai fedeli. Alla fine di questa preghiera il coro intona la seconda parte dell’inno.
La parte conclusiva dell’Inno Cherubico (Davitartsa meupisa) è più incalzante ritmicamente, con andamento prevalentemente sillabico-accordale. La versione eseguita nella sequenza video, anch’essa in stile orientale è un esempio abbastanza chiaro della complessità modale della polifonia georgiana.
Il filmato è allegato al volume di S. Facci, Galoba, cit.
Riprese: Serena Facci; montaggio: Vanna Viola Crupi.
ვიდეო I. რომელნი ქერუბიმთა(პირველი და მეორე ნაწილი).
ვიდეოში შესრულებული საგალობელი „რომელნი ქერუბიმთა“ კარბელაშვილების ქართლ-კახური კილოს საგალობლების კრებულიდანაა.
მელიზმატური და ნელი შესრულება იწვევს ტექსტის გარდაუვალ დანაწევრებას რომელიც თითქოს იშლება და გარდაიქმნება სუფთა ხმოვანებად. ვიდეოში ჩანს ეკატერინე კაჭარავას ხელი რომელიც თითქოს ეფერება მელოდიის ხვეულებს მის საბოლოო მინავლებამდე. პროცესია მთავრდება მღვდელმსახურის ლოცვით, რომელიც მრევლს უჩვენებს წმინდა ძღვენს. ლოცვის დასრულების შემდეგ გუნდი იწყებს საგალობლის მეორე ნაწილს.
ქერუბიმთა საგალობლის დასკვნითი ნაწილი (და ვითარცა მეუფისა) რითმულად უფრო აქტიურია, მეტწილად მარცვლოვან-აკორდული მოძრაობით. ეს საგალობელიც აღმოსავლურ კილოს წარმოადგენს, მასში მკაფიოდ ჩანს ქართული მრავალხმიანობის მოდალური სირთულე.
ფილმი თან ერთვის ს. ფაჩის წიგნს „გალობა“, იხილეთ ციტატა.
გადაღება: სერენა ფაჩი; მონტაჟი: ვანა ვიოლა კრუპი.
Filmato 2. Alilò, canto natalizio.
Si tratta di un canto di gioia per la nascita di Gesù. Alilò è il grido di giubilo degli angeli che annunciano la buona novella ai pastori. La sonorità piena delle voci si distacca da quella usuale per la liturgia.
Il brano è stato documentato durante la Comunione nella notte di Natale del 2015 (7 gennaio).
Il filmato è allegato al volume di S. Facci, Galoba, cit.
Riprese: Serena Facci; montaggio: Alessandro Cosentino.
ვიდეო 2. ალილო, საშობაო სიმღერა
ალილო იესოს შობისადმი მიძღვნილი სასიხარულო სიმღერაა. ეს არის ანგელოზთა სიხარულის ძახილი, რომლებიც მწყემსებს კეთილ ამბავს აუწყებენ. ჩვეულებრივი ლიტურგიული საგალობლებისგან ის განსხვავდება ჟღერადობის სისავსით.
ეს ნაწარმოები დაფიქსირდა ზიარების დროს, 2015 წლის შობის ღამეს (7 იანვარი).
ვიდეო თან ერთვის ს. ფაჩის წიგნს Galoba, ციტ
გადაღება: სერენა ფაჩი; მონტაჟი: ალესანდრო კოზენტინო.
Filmato 3. Benedizione delle Palme.
Alla fine della messa della Domenica delle Palme del 2015 (5 aprile) padre Giovanni benedice i rametti di bosso mentre il coro diretto da Ekaterine Kacharava intona il canto benaugurale della liturgia bizantina Mravaljamier (Lunga vita) nella versione di Ioseb Kechakmadze.
L’atmosfera è particolarmente gioiosa e manifesta la forte coesione della comunità che partecipa vivamente insieme al sacerdote e al coro.
Riprese: Serena Facci; montaggio: Alessandro Cosentino.
ბზობის წირვის მერე მამა იოანე აკურთხებს ბზას ხოლო გუნდი ასრულებს მრავალჟამიერის იოსებ კეჭაყმაძისეულ ვერსიას.
ბზობის წირვის მერე მამა იოანე აკურთხებს ბზას ხოლო გუნდი ასრულებს მრავალჟამიერის იოსებ კეჭაყმაძისეულ ვერსიას.
იგრძნობა განსაკუთრებულად ამაღლებული განწყობა და მძლავრი კავშირი მოძღვარსა და მგალობელთა გუნდსა და მათ ირგვლივ მყოფ მრევლს შორის.
გადაღება: სერენა ფაჩი; მონტაჟი: ალესანდრო კოზენტინო.
Filmato 4. Veglia notturna di Pasqua per le vie di Monti.
La notte di Pasqua i georgiani prima della messa celebrano la Resurrezione di Cristo con una veglia che comprende una processione intorno alla chiesa lungo le strade del quartiere Monti, dove romani e turisti trascorrono il sabato sera dentro e fuori dai diversi locali.
Icone sacre e bandiere sfilano davanti al sacerdote, mentre risuonano le campane e le coriste intonano Aghdgomasa shensa (Gli angeli cantano nei cieli la tua Resurrezione). Il coro, diretto da Nino Brolidze, è composto da Tamari Jibladze, Ketevan Turkia, Tamar Gvania, Khatuna Kordzadze, Mariam Shakhova e Ketevan Gavashelashvili. Finita la processione i fedeli si fermano di fronte alla porta della chiesa. Padre Giovanni proclama la Resurrezione di Cristo (Christe aghsdga) alla quale i fedeli rispondono Chesmaritad aghsdga (è veramente risorto). Quindi il coro, seguito dai fedeli, intona il tropario della Resurrezione.
Riprese e montaggio: Alessandro Cosentino e Serena Facci.
აღდგომის ღამეს ქართველები ქრისტეს აღდგომას ზეიმობენ ლიტანიობით რომელიც წინ უსწრებს სააღდგომო ლიტურგიას.
აღდგომის ღამეს ქართველები ქრისტეს აღდგომას ზეიმობენ ლიტანიობით რომელიც წინ უსწრებს სააღდგომო ლიტურგიას.
ლიტანიობა იმართება ქართული ტაძრის ირგვლივ მდებარე ქუჩებში, მონტის უბანში, სადაც რომაელები და ტურისტები სხვადასხვა ბარებსა და რესტორნებში ატარებენ შაბათ საღამოს, პროცესიას მიუძღვის მოძღვარი რომლის წინ დგანან სტიქაროსნები ხატებით და დროშებით ხელში, იწყება ზარების რეკვა და გუნდი ასრულებს საგალობელს “აღდგომასა შენსა” . გუნდს რეგენტობს ნინო ბროლიძე, გალობენ: თამარ ჯიბლაძე, ქეთევან თურქია, თამარ გვანია, ხათუნა კორძაძე, მარიამ შაკოვა და ქეთევან გავაშელაშვილი. ლიტანიობის მერე მრევლი ჩერდება ტაძრის კარებთან. მამა იოანე ხმამაღლა ამბობს: ქრისტე აღდგა რაზეც მრევლი პასუხობს: ჭეშმარიტად აღდგა. გუნდი იწყებს აღდგომის ტროპრის გალობას.
გადაღება და მონტაჟი: ალესანდრო კოზენტინო და სერენა ფაჩი.
Finanziato dall’Unione Europea – NextGenerationEU – missione 4 Istruzione e ricerca - componente 2, investimento 1.1 “Fondo per il Programma Nazionale della Ricerca (PNR) e Progetti di Ricerca di Rilevante Interesse Nazionale (PRIN)” progetto PRIN_PNRR_22 n° P2022RMJB3
“Active archives and contemporary media: repatriation, participation, valorization of sound heritage and community memories” (ACTAR) CUP E53D23018820001
Page updated
Google Sites
Report abuse